«Δομή έγκαιρης παρέμβασης για έφηβους και νεαρούς ενήλικες», άρθρο των Ξενοφώντα Σελπεσάκη και Ράνιας Μπέλλου, Φεβρουάριος 2013

Στο ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ η ανάπτυξη της νέας δομής Έγκαιρης Παρέμβασης είναι γεγονός

Υποψιάζομαι ότι συμβαίνει κάτι σοβαρό στο παιδί μου…
Ξέρω ότι κάνει ένα τσιγαρλίκι κάθε τόσο αλλά καλύτερα να το κάνει σπίτι για να είναι πιο ασφαλές…
Θα του πάρω μηχανάκι εάν μου υποσχεθεί ότι θα το κόψει…
Καλύτερα να κλειστούμε στο σπίτι για να κρύψουμε το πρόβλημα…
Εάν σε ξαναπιάσω θα σου κόψω τα πόδια…
Έ και τι έγινε μωρέ, ένα τσιγαρλίκι δε βλάπτει… Όλοι κάνουν άλλωστε…
Δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό στο δικό μου το παιδί, οι άλλοι το έμπλεξαν, εμείς είμαστε μια σωστή οικογένεια…
Αυτές και πολλές άλλες είναι οι αντιδράσεις των γονιών όταν υποψιάζονται ή μαθαίνουν ότι το παιδί τους κάνει χρήση κάποια ουσίας. Σε μία κοινωνία που τα συνεπακόλουθα της οικονομικής κρίσης αποκαλύπτουν μία κρίση ταυτότητας, αξιών και προσανατολισμού, σε μια εποχή όπου όλο και περισσότεροι είναι ή αισθάνονται αποκλεισμένοι από την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και θεραπείας, είναι προφανές ότι τέτοια προβλήματα θα συσσωρεύονται, θα αυξάνονται και κυρίως θα παραμένουν κρυφά, χωρίς ουσιαστικά να αντιμετωπιστούν με τον κατάλληλο τρόπο.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και περισσότερο κατανοητό ότι η χρήση ουσιών δεν αφορά κάποιες ειδικές ομάδες ή ηλικίες, αλλά το σύνολο του πληθυσμού, ανεξάρτητα από μόρφωση, κοινωνική ή οικογενειακή κατάσταση. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της εφηβείας, μιας πολύ ευαίσθητης και ευάλωτης φάσης στην ανάπτυξη κάθε ανθρώπου, η καταφυγή στον πειραματισμό της χρήσης οποιασδήποτε ουσίας μπορεί να αποτελεί μία «λύση» και μία «ανακούφιση» σε πλήθος προβλημάτων και δυσκολιών που δεν έχουν εκφρασθεί ανοικτά και άρα δεν έχουν αντιμετωπιστεί.
Τα προγράμματα έγκαιρης παρέμβασης στοχεύουν στην εξάλειψη εκείνων των παραγόντων που δρουν «υποστηρικτικά» στην ανάπτυξη παραβατικών και άλλων συμπεριφορών των εφήβων, επιδιώκοντας τη βελτίωση της λειτουργικότητας του συνόλου της οικογένειας.
Το Θεραπευτικό Πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ-ΠΙΛΟΤΟΣ αποτελεί συνέχεια μιας ευρύτερης προσπάθειας του ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων) να αναπτύξει στη Θεσσαλία ένα ολοκληρωμένο δίκτυο παροχής υπηρεσιών συμβουλευτικής, εκπαίδευσης, θεραπείας και επανένταξης, για όλους τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών και τις οικογένειές τους στη Θεσσαλία. Λειτουργώντας από το 2004 στο Βόλο αποτελεί μία συνδυασμένη θεραπευτική παρέμβαση εντατικής και μη εντατικής εξωτερικής υποστήριξης που λειτουργεί με βάση τις αρχές και τις πρακτικές των θεραπευτικών κοινοτήτων.
Συμπληρωματικά με τη θεραπευτική δομή Ημερήσιας Φροντίδας στο πλαίσιο του ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ από τον Ιούνιο του 2010 αναπτύσσεται σταδιακά ένα ευέλικτο, προσαρμοσμένο στις ανάγκες των ανθρώπων πρόγραμμα, που απευθύνεται σε νέους 14-21 ετών που κάνουν χρήση η/και κατάχρηση ουσιών (κυρίως κάνναβης ή/και χαπιών, έχουν εκπαιδευτικές ή/και επαγγελματικές δραστηριότητες και ένα οικογενειακό υπόβαθρο που μπορεί να λειτουργήσει σχετικά γρήγορα , υποστηρικτικά ως προς την αποχή από την χρήση.
Το πρόγραμμα της Έγκαιρης Παρέμβασης διαρκεί από 6-8 μήνες και γίνεται τρεις φορές την εβδομάδα σε απογευματινές ώρες, έτσι ώστε να είναι δυνατή η πρόσβαση χωρίς να διαταράσσεται το εκπαιδευτικό ή εργασιακό πρόγραμμα των μελών. Περιλαμβάνει ομαδικές, ατομικές και οικογενειακές συναντήσεις συμβουλευτικής και θεραπείας, συναντήσεις στήριξης εκπαιδευτικής πορείας, εκπαιδευτικού προσανατολισμού και επαγγελματικής συμβουλευτικής, ψυχαγωγικές, αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.
Παράλληλα και σε συστηματική βάση, λόγω της μεγάλης σημασίας της οικογενειακής εμπλοκής στη θεραπευτική διαδικασία, υλοποιούνται θεραπευτικές ομάδες γονέων ή/και άλλων σημαντικών προσώπων αναφοράς.
Η υποστήριξη μελών και γονέων συνεχίζεται για διάστημα ενός έως 2 χρόνων , με στόχο τη σταδιακή αυτονόμηση από το Πρόγραμμα.
Οι βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται το πρόγραμμα της έγκαιρης παρέμβασης του ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ είναι:

• Η χρήση ουσιών είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, που εξαρτάται από την προσωπικότητα του ατόμου, τις κοινωνικές συνθήκες που βιώνει και τη συνάντηση με την ουσία και επομένως η αντιμετώπισή της οφείλει να εστιάσει ταυτόχρονα στο ψυχολογικό, κοινωνικό, οικογενειακό, φιλικό και κοινοτικό επίπεδο.
• Απαντώντας στα αίτια του προβλήματος, προτείνουμε ένα νέο τρόπο ζωής, με ένα ξεκάθαρο πλαίσιο αρχών. Ο αυτοσεβασμός, η ειλικρίνεια, η υπευθυνότητα, η εντιμότητα είναι αναγκαίες συνθήκες για τη συνύπαρξη των ανθρώπων. Στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών αντιπαρατίθεται η αλήθεια, η αποδοχή, η αναγνώριση, η έκφραση των συναισθημάτων και η προσπάθεια για την αυτογνωσία.
• Οι έφηβοι και νεαροί ενήλικες είναι σε ένα πολύ κρίσιμο στάδιο της ανάπτυξης τους, για αυτό και η παρέμβαση είναι εξατομικευμένη.
• Η καταφυγή στη χρήση ουσιών είναι ένα σύμπτωμα μιας συνήθως αρκετά σύνθετης φάσης και μπορεί να αποτελεί μία άστοχη απάντηση σε μία εφηβική κρίση που έχει ως στόχο την ενηλικίωση, γεγονός που προσδιορίζει την παρέμβαση μας όχι απλά στη διακοπή της χρήσης αλλά στην προσωπική ανάπτυξη και εξέλιξη του κάθε μέλους της οικογένειας
• Η κρίση αφορά όλο το οικογενειακό περιβάλλον (και όχι μόνο το χρήστη) και είναι απαραίτητη η παράλληλη θεραπευτική παρέμβαση στην οικογένεια
• Οι όποιες παρεμβάσεις του ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ γίνονται σε εθελοντικό πλαίσιο, χωρίς οικονομική συμμετοχή, χωρίς υποκατάστατα, και είναι ολοκληρωμένες για να δίνουν σταθερά και μακροχρόνια αποτελέσματα.

Στοιχεία
Τα παρακάτω στοιχεία αφορούν νέους 14 έως 21 ετών που προσέγγισαν τη νέα δομή έγκαιρης παρέμβασης του ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ από τον Ιούνιο του 2010 (πειραματική έναρξη της δομής) έως και τον Δεκέμβρη του 2012.
Τη δομή προσέγγισαν 55 άτομα με μέσο όρο ηλικίας τα 17,3 έτη, κυρίως αγόρια (74,5%). Οι περισσότεροι έμεναν με τους γονείς τους (83,6%), οι οποίοι ζήτησαν και πρώτοι βοήθεια (63,6%)
Πρόκειται κυρίως για μαθητές ή σπουδαστές (60%) και άνεργους (18,2%) ή περιστασιακά εργαζόμενους (12,7)
Το 72,7% έχει ολοκληρώσει ή συνεχίζει το σχολείο.
Ξεκινούν τη χρήση κυρίως δοκιμάζοντας κάνναβης (96,4%) στα 14,5, και οι περισσότεροι τη συνεχίζουν ως κύρια ουσία(89,1%), στα 15. Οι μισοί (50,9) κάνουν παράλληλη χρήση και άλλων ουσιών (ηρωίνη, έκσταση, διεγερτικά κ.α.)
Σε σχέση με την κατανάλωση αλκοόλ, το 30,9% δηλώνει ότι πίνει 1-2 ποτά την εβδομάδα, το 21,8% 3-5 ποτά την εβδομάδα και το 12,7% πάνω από 5 ποτά την εβδομάδα.
Τέλος, όσο αφορά την παραβατική συμπεριφορά, το 21,8% δήλωσε ότι έχει συλληφθεί έστω και μια φορά, ενώ το 3,6% μόνο έχει καταδικαστεί.

ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΧΡΗΣΗΣ

ΟΥΣΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΧΡΗΣΗΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Το ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ, με την κληρονομιά 30 χρόνων εμπειρίας των θεραπευτικών κοινοτήτων του ΚΕΘΕΑ στην Ελλάδα, διατηρεί μια ανοικτή σχέση με την κοινωνία με δύο προγράμματα κατάλληλα σχεδιασμένα για να στηρίζουν ανθρώπους με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες, έφηβους και ενήλικες, σε όλη τη Θεσσαλία.